Lịch sử phát triển và đặc điểm của vải kaki Nam ĐỊnh

Giới thiệu về vải kaki Nam Định
Vải kaki Nam Định là loại vải khaki được sản xuất tại tỉnh Nam Định, Việt Nam. Ngay từ tên gọi, ta đã thấy nguồn gốc đặc trưng của chất liệu này: do người dân Nam Định sản xuất và chế tác. Vải kaki ra đời từ giữa thế kỷ XIX tại Ấn Độ và được sử dụng lần đầu trong quân phục Anh năm 1848. Tại Việt Nam, Nam Định vốn là cái nôi của ngành dệt may. Năm 1898 dưới thời Pháp thuộc, một nhà máy tơ lụa được lập ở Nam Định; về sau, nhà máy này phát triển thành nơi sản xuất nhiều loại vải phục vụ quân đội và dân dụng. Trong quá trình phát triển lịch sử đó, vải kaki Nam Định ra đời và nhanh chóng trở thành chất liệu quan trọng cho trang phục bảo hộ cũng như thời trang đời thường tại Việt Nam.

Nguồn gốc và lịch sử phát triển
Nhắc đến Nam Định là nhắc đến truyền thống dệt may hơn 100 năm. Nhà máy Dệt Nam Định – tiền thân là cơ sở nghiên cứu tơ lụa từ cuối thế kỷ XIX – đã đặt nền móng cho các sản phẩm vải chất lượng cao, trong đó có vải kaki. Vải kaki Nam Định ra đời trong bối cảnh nhu cầu về vải bền chắc, tiện dụng gia tăng trong thời kỳ chiến tranh và công nghiệp hóa. Kaki vốn xuất phát từ từ “khaki” trong tiếng Urdu (nghĩa là bụi hoặc màu đất) – ban đầu chỉ màu vải nâu đất dùng để ngụy trang. Trên thế giới, kaki nhanh chóng phổ biến qua Thế Chiến II và sang Mỹ, trở thành chất liệu linh hoạt phù hợp mọi lứa tuổi, giới tính​

Ở Việt Nam, vải kaki Nam Định phát triển mạnh từ giữa thế kỷ XX khi nhu cầu trang phục công nhân, quân đội tăng cao. Qua hàng thập kỷ, sản phẩm này ngày càng hoàn thiện về kỹ thuật dệt, nhuộm và phân phối, góp phần làm nên tên tuổi ngành dệt Nam Định.

Thành phần và quy trình sản xuất vải kaki Nam Định
Vải kaki Nam Định thường có thành phần pha trộn sợi bông (cotton) và sợi tổng hợp (polyester). Đặc trưng của loại vải này là tỷ lệ cotton thấp hơn so với các loại kaki liên doanh (hàng nhập hoặc sản xuất liên kết với nước ngoài). Cụ thể, vải kaki Nam Định loại phổ biến thường chứa khoảng 35% cotton và 65% polyester. Có nghĩa là sợi polyester chiếm ưu thế để tạo độ bền chắc, còn sợi cotton góp phần đem lại độ thoáng khí nhất định. Vải thường được dệt theo kiểu dệt chéo (twill), ví dụ vải kaki chéo 2/1 – ký hiệu cũng xuất hiện ở các sản phẩm Nam Định. Quá trình sản xuất bắt đầu từ việc xử lý sợi, dệt trên máy dệt thoi hoặc máy dệt khí hiện đại, sau đó nhuộm màu và hoàn tất (định hình, xử lý chống co rút). Các nhà máy dệt tại Nam Định như Hoàng Dũng, Dệt Nam Định… đã áp dụng quy trình nghiêm ngặt để đảm bảo tấm vải kaki thành phẩm dày dặn, chắc sợi và đồng đều màu sắc. Mặc dù có tỷ lệ cotton thấp, vải kaki Nam Định vẫn trải qua khâu xử lý hoàn tất nhằm tăng độ thoáng và mềm mại, đảm bảo đáp ứng các yêu cầu may mặc bảo hộ.

Đặc điểm của vải kaki Nam Định
Độ bền cao: Một trong những ưu điểm nổi bật nhất của kaki Nam Định là độ bền chắc. Kết cấu sợi dệt chặt chẽ giúp vải chịu mài mòn tốt và sử dụng lâu dài mà khó rách. Cấu trúc này cũng làm vải ít bị xù lông, sờn bề mặt sau thời gian dài. Nhiều bộ quần áo bảo hộ từ kaki Nam Định có thể sử dụng trên 1 năm trong điều kiện lao động khắc nghiệt mà màu sắc vẫn bền​

Độ co giãn hạn chế: Do thành phần polyester cao và cotton thấp, vải kaki Nam Định ít có độ co dãn đàn hồi. Khi mặc, chất vải khá cứng cáp, không co giãn nhiều theo cử động cơ thể. Điều này giúp trang phục giữ phom dáng tốt nhưng đôi khi gây cảm giác hơi gò bó, nhất là so với kaki thun (loại có thêm sợi spandex). Theo đánh giá, quần áo bảo hộ kaki Nam Định “ít độ co dãn, đàn hồi” so với kaki liên doanh, do đó người mặc có thể cảm thấy bó hơn khi vận động mạnh.
Khả năng chống nhăn và giữ phom: Nhờ tỷ lệ polyester cao, vải kaki Nam Định khá ít nhăn, giữ được nếp gấp và phom dáng trang phục. Sau khi giặt và phơi khô đúng cách, quần áo kaki Nam Định thường không cần ủi nhiều vì bề mặt ít nhàu. Trong quá trình sử dụng hàng ngày, vải không bị nhàu nát, giúp bộ đồ luôn trông gọn gàng. Đây là ưu thế so với nhiều loại vải cotton 100% dễ nhăn.
Màu sắc: Vải kaki Nam Định có bảng màu phong phú, từ các màu trung tính như xanh, xám, be đến các màu tươi sáng hơn như vàng, cam, đỏ để phù hợp nhiều mục đích. Công nghệ nhuộm thủ công trước đây đôi khi khiến màu kaki Nam Định dễ phai sau nhiều lần giặt, nhất là nếu dùng thuốc nhuộm rẻ. Tuy nhiên hiện nay, nhiều cơ sở đã cải thiện kỹ thuật nhuộm. Kaki Nam Định loại tốt có độ bền màu cao, “bền bỉ màu sắc bất kể dùng thời gian dài”. Ví dụ, đồng phục học sinh hoặc bảo hộ công nhân từ kaki Nam Định vẫn giữ được màu chuẩn sau nhiều tháng sử dụng.
Độ thấm hút: Đây là điểm kaki Nam Định thua kém kaki nhiều cotton. Vì chỉ ~35% sợi bông, vải thấm hút mồ hôi ở mức vừa phải, không bằng các loại kaki truyền thống nhiều cotton (kaki liên doanh thường có thành phần cotton cao hơn để “thoáng mát hơn”). Do đó, mặc đồ kaki Nam Định trong môi trường nóng ẩm có thể cảm giác bí hơn, ít thấm hút hơn, dễ nóng nực so với mặc kaki cotton mềm. Tuy vậy, nhờ dệt chéo và cấu trúc sợi, vải vẫn có độ thông thoáng nhất định, không quá bí bách nếu thiết kế trang phục rộng rãi và có lỗ thoát khí.